Het is alweer een tijd geleden dat BPD nog woningen met een gasaansluiting opleverde. Jos de Vries heeft al verschillende nieuwe energieconcepten voorbij zien komen en de meeste van die concepten zijn ook al in de diverse woningbouwprojecten toegepast. “We rusten onze woningen veelal uit met warmtepompen, zowel individueel als collectief en met de bodem of met lucht als bron. Maar er zijn ook projecten die een aansluiting krijgen op collectieve warmte- en koudelevering, bijvoorbeeld restwarmte van een afvalverbranding, energie uit oppervlaktewater, geothermie of een industriële bron. Ook kijken we inmiddels naar het koppelen van woningbouwprojecten met de energietransitie in de bestaande bouw. We zien dus dat de energiebronnen steeds diverser worden en daarmee ook de installatieconcepten en toestellen die we nodig hebben.”

Koudelevering steeds belangrijker

Wat de huidige woningbouw wel heeft geleerd, is dat het aandacht hebben voor de koudevraag in veel situaties bijna net zo belangrijk is als de warmtevraag. “Het is in elk geval een hele uitdaging om te zorgen dat woningen niet oververhitten. In onze optiek is koudelevering iets waar we echt wat mee moeten en waarmee we een verschil kunnen maken. Koeling in de woning,  passief via een bodembron of actief via de lucht, is steeds vaker een randvoorwaarde. Daarmee bieden we bewoners het effect dat je ook ervaart als je in de zomer een kerk binnenstapt. Vloerkoeling kan voor heel veel comfort zorgen als het buiten echt warm is. Maar hoe we in een project die koeling ook kunnen realiseren, is van veel factoren afhankelijk”, zegt De Vries.

Voordelen van een warmtepomp

Belangrijke en bepalende randvoorwaarden zijn de dichtheden van de bebouwing. Ook de nabijheid van bepaalde energiebronnen of -netten - soms zijn ze al door anderen aangelegd - spelen een voorname rol. In sommige gemeenten geldt gewoon een aansluitplicht op bijvoorbeeld een collectief systeem. “Maar in het algemeen geldt dat een warmtepomp met een bodembron, individueel of collectief, veel voordelen biedt. Allereerst omdat je dan ook passieve koeling kunt bieden. Ten tweede omdat er tijdens een vorstperiode veel minder fluctuaties zijn in prestatie. En ten derde omdat wij zo min mogelijk met energie willen ‘slepen’; dus als we distributienetten of transportleidingen kunnen vermijden, dan heeft dat wel onze voorkeur. Maar dat gezegd hebbende, biedt bijvoorbeeld een concept met een WKO-net en een warmtepomp in de woning ook goede mogelijkheden.”

Energie betaalbaar houden

Voor BPD is een duurzaam energieconcept erg belangrijk, maar minstens zo belangrijk zijn de tarieven die de bewoners uiteindelijk moeten betalen. “Bij grondgebonden woningen vormen zonnepanelen een goede manier om energiekosten in de hand te houden. Salderen wordt de komende jaren stap voor stap afgebouwd, maar op dit moment zijn zonnepanelen een prachtig hulpmiddel om de energierekening te drukken.” De Vries geeft aan dat BPD in projecten met een collectieve warmte- en koudevoorziening samenwerkt met een exploitant; een partij die zij selecteren op het aanbieden van een state-of-the-art energieconcept. “Wij worden nog steeds aangenaam verrast door de concepten die exploitanten ons aanbieden, maar ook door de inventiviteit en efficiency van systemen die leveranciers als Remeha ontwikkelen. We zien dat systemen nog altijd kleiner, slimmer en sneller  worden. Ook leveren ze steeds hogere rendementen. Elke marktpartij die ons op dit punt kan helpen om de eindklant een betere oplossing aan te bieden, is interessant voor ons.”

Strenge eisen aan materiaalgebruik

De energietransitie en de verduurzaming die BPD in zijn projecten nastreeft “gaat verder dan de wet ons oplegt”, zegt De Vries. “Maar een ander aspect dat steeds nadrukkelijker speelt is de keuze voor materialen. In toenemende mate letten wij op de keuzes die wij hierin maken. Dat moet ook, omdat we bij elke aanvraag aan de MilieuPrestatie Gebouwen (MPG) moeten voldoen.” De MPG geeft aan wat de milieubelasting is van de materialen die we in een gebouw toepassen. De eisen die de MPG stelt, worden met enige regelmaat aangescherpt. Op 1 januari 2018 gold voor de MPG een maximum grenswaarde van 1,0. Op 1 juli 2021 werd de milieuprestatie voor nieuwe woningen al aangescherpt van 1,0 naar 0,8. Het doel is om de eis stapsgewijs scherper te stellen en uiterlijk in 2030 te halveren. Voor ons als gebiedsontwikkelaar en bouwer vergt dit een steeds grotere inspanning om aan die eis te blijven voldoen.

Prefab en skid-achtige concepten

Wat mogelijk kan helpen om de milieudruk zo klein mogelijk te maken, is een meer industriële wijze van woningproductie. Volgens Jos de Vries kijkt BPD daar wel degelijk naar. Hij ziet ook op dit vlak steeds meer concepten en mogelijkheden in de markt verschijnen. “Tegelijk bieden deze concepten op dit moment slechts een oplossing voor een beperkt marktsegment. Bij industrieel gebouwde woningen gaat het vooral om rijtjeswoningen. Ook merk ik dat stedenbouwers en welstandcommissies nog relatief veel moeite hebben met de ontwerpen die deze industriële bouwers kunnen leveren. Maar prefab en skid-achtige concepten zijn, zeker als het om installatietechniek gaat, wel degelijk een goede mogelijkheid om materiaalgebruik te minimaliseren en snelheid in projecten te bevorderen. Het vraagt wel een cultuurverandering in de installatiewereld, en ook andere partijen in de ontwikkelketen omarmen deze werkwijze nog niet voldoende.”

Zoeken naar energieopslagsystemen

Als we Jos de Vries vragen om zijn blik eens op de toekomst te richten, wat zijn dan de ontwikkelingen die hij voorziet of waar hij met veel interesse naar kijkt? “Het aanbieden van duurzame energieconcepten of bouwproducten met een zo laag mogelijke milieu-impact is één. Maar uiteindelijk moeten we naar een circulaire bouwmethode waarbij gebieden,  gebouwen en woningen ook nog eens energieleverend worden. Daarvoor moeten we best nog een lange weg afleggen. We kijken daarom met veel interesse naar bijvoorbeeld energieopslagsystemen. Dat kan een opslagsysteem voor tapwater zijn, maar ook batterijen voor elektriciteit. Wellicht kunnen we straks ook de massa van de woning of het gebouw op een actieve wijze voor energieopslag gebruiken. Al deze ideeën en concepten vragen nog een wat langer ontwikkeltraject. Tegelijk spelen bijvoorbeeld ook de netcongestie en de automatisering van installaties een belangrijke rol. Als we energiestromen in een woning of gebouw beter kunnen managen en sturen, dan ontlasten we de drukte op het elektriciteitsnet en zorgen we uiteindelijk dat mensen in grotere mate de door hen zelf opgewekte energie gaan gebruiken.”