Nederland staat voor de enorme uitdaging om de algehele stikstofuitstoot terug te dringen. Voor 2030 moeten we als land de uitstoot zien te halveren ten opzichte van 2019. Hiervoor moet uiteraard nog veel gebeuren en het is dan ook essentieel dat iedere sector meedoet. Energie-adviseur Chiel Boonstra vertelt wat de bouwsector kan doen om zijn bijdrage te leveren.

Boonstra richtte in 2007 zijn eigen bedrijf Trecodome op. Het adviesbureau richt zich op verduurzaming in de gebouwde omgeving, bij zowel Nederlandse als Europese projecten. In zijn werkzaamheden krijgt Boonstra ook veel met de stikstofproblematiek te maken.

De emmer is vol

“Door de manier waarop onze samenleving is ingericht, veroorzaken we in allerlei sectoren veel te veel emissies”, vertelt Boonstra. “Zie het als een emmer die door de jaren heen helemaal vol is geraakt. De druppels die we nu nog aan die emmer toevoegen, daar discussiëren we nu over. Maar het werkelijke probleem is dat de emmer sowieso al vol zit. Die zullen we eerst voor de helft moeten legen. En snel ook.” Om dat voor elkaar te krijgen, zal iedere sector zijn stikstofuitstoot moeten halveren. Ook de bouwsector dus, waar al goede ontwikkelingen gaande zijn, maar tegelijkertijd nog meer mogelijkheden liggen om verder te verduurzamen.

Uitstoot in de bouwfase

Als het gaat om stikstofuitstoot in de bouw, valt er een onderscheid te maken tussen de bouwfase en de gebruiksfase. “De bouwfase vormt het grootste probleem, omdat veel mobiele werktuigen op de bouwplaats diesel verbruiken”, legt Boonstra uit. “De stikstofemissie van deze machines is relatief hoog. Dit is een nog urgenter probleem wanneer er kwetsbare natuur in de buurt is – de Natura 2000-gebieden – maar sowieso moet deze emissie omlaag om de emmer te legen. Bovendien heeft het gros van de uitstoot een veel groter bereik. Het is zelfs zo dat het grootste deel van de Nederlandse stikstofuitstoot in Duitsland terecht komt.”

Elektrificering van machines

Het is dus belangrijk om efficiënt met deze werktuigen op de bouw om te gaan. Nog veel beter is om over te stappen op volledig elektrische bouwmachines. Het is een ontwikkeling die nu al geleidelijk gaande is. Maar ook daarmee is de sector er nog niet. “Elektrificeren is een goede zaak, zolang je ook de verduurzaming van de elektriciteit oppakt”, benadrukt Boonstra. Dat betekent enerzijds dat duurzame energiebronnen als zon en wind steeds belangrijker worden, maar tegelijkertijd dat we ook weer zuinig met die energie moeten omgaan en overbelasting van het elektriciteitsnet moeten voorkomen. Innovatieve manieren om elektrische energie op te slaan kunnen hier in de toekomst aan bijdragen.

Maatregelen in gebruiksfase

Naast de stikstofuitstoot tijdens de bouwfase zelf, moeten we ook goed naar de gebruiksfase kijken. “Bij bouwprojecten benadruk ik altijd dat we de energiebehoefte zo klein mogelijk moeten maken. Dat betekent dus dat je zo goed mogelijk zal moeten isoleren.” Ook hierin zijn de laatste jaren al grote stappen gezet. Onze gebouwen zijn beter geïsoleerd, we maken steeds meer gebruik van duurzame energie en passen vaker warmtepompen toe – wat bovendien vanaf 2026 de wettelijke standaard wordt voor het verwarmen van woningen. “Als we kunnen zorgen dat onze woningen de helft minder energie nodig hebben, halveren we daarmee ook het aandeel in de stikstofuitstoot van huishoudens en gebouwen in de spreekwoordelijke emmer.”

“Het is een ontwikkeling die te begrijpen is, maar tegelijkertijd los je hiermee alleen het probleem van de ‘druppels’ op.”

Hoe legen we de emmer?

Toch vindt Boonstra dergelijke maatregelen niet onterecht. “Het is een gerechtvaardigd signaal. De bouw verplicht zich nu om vooraf aan te tonen dat jij jouw ‘druppel’ compenseert. Bijvoorbeeld door compenserende maatregelen in je bouwplan te betrekken. Maar wat echt helpt om de emmer te legen, is het elektrificeren van het bouwproces en het ontwikkelen van nog duurzamere gebouwen. Daar ligt natuurlijk ook een rol voor leveranciers als Remeha, die met hun warmtepompen al een belangrijke bijdrage leveren, maar tegelijkertijd ook moeten blijven innoveren om te helpen de emmer verder te legen.”

Wil je weten welke concrete maatregelen jij kunt nemen om bij te dragen aan het legen van de emmer? Neem contact op met Chiel Boonstra via chiel.boonstra@trecodome.com.

Belemmeringen in de bouw

Natuurlijk kampt de bouw ook met nadelige gevolgen van de stikstofdoelen, zoals bouwprojecten die worden stilgelegd omdat ze niet aan de eisen kunnen voldoen. “Het is een ontwikkeling die te begrijpen is, maar tegelijkertijd los je hiermee alleen het probleem van de ‘druppels’ op. Terwijl juist die bouwprojecten in sommige gevallen kunnen bijdragen aan het leger maken van de emmer.” Als voorbeeld noemt Boonstra de aanleg van zonne- en windparken. “Het komt nu voor dat netbeheerders deze niet mogen aansluiten, vanwege de stikstofuitstoot die dat met zich meebrengt. Maar toenemend gebruik van duurzame energie draagt juist bij aan het verlagen van de stikstofemissie in de elektriciteitssector en dus aan het legen van de emmer.”